NEFES DARLIĞI HASTALIĞI

Nefes darlığı, nefes alamama ya da nefes daralması olarak ifade edilen bir hava açlığı durumudur. Tıpta dispne olarak bilinen bu durum, başta akciğer ve kalp hastalıkları olmak üzere birçok nedene bağlı gelişir.
Nefes darlığı bazen hafif seviyelerde uzun yıllar sürerken bazen de ani ve hayatı tehdit edici olabilmektedir.Nefes darlığı nedenlerini ortaya çıkış hızına göre akut, subakut ve kronik şeklinde ayırabiliriz.
NEFES DARLIĞININ EN SIK NEDENLERİ
Astım
Zatüre
KOAH (Kronik Tıkayıcı Akciğer Hastalığı)
Kalp krizi
Dekondisyon; uzun süre istirahat eden kişilerin küçük eforlarda nefes darlığı çekmesidir.
ANİ BAŞLAYAN NEFES DARLIĞI NEDEN OLUR?
Ani başlangıçlı(akut) nefes darlığı dakikalar içerisinde gelişen, kişide ciddi derecede kaygıya ve korkuya neden olan bir durumdur.Bazen hayatı tehdit edici durumlara bağlı gelişen bu durum, göz ardı edilemeyecek ve ertelenemeyecek kadar şiddetli olabilir.Nedenlerin büyük çoğunluğu kalp ve akciğer kaynaklıdır. Hep birlikte bu nedenlere bakalım.
AKCİĞER KAYNAKLI ANİ NEFES DARLIĞI NEDENLERİ
Pnömotoraks: Akciğerin bir kısmının sönmesi anlamına gelir. Ani başlayan keskin(bıçak saplar tarzı) göğüs ağrısı ve nefes darlığına neden olur. Nefes almaya çalıştıkça keskin batıcı bir ağrı nefesinizi keser.
Travma sonrası gelişebileceği gibi kendiliğinden(spontan) de meydana gelebilir. Kendiliğinden gelişenler genellikle uzun boylu, zayıf gençlerde ve uzun süre sigara içmiş bireylerde olur.
Astım ve hava yolları darlığı:Bazen kendiliğinden bazen de bir uyarana(soğuk,alerji,egzersiz,grip..) bağlı gelişen hava yollarında spazm ile sonuçlanan bir durumdur. Akciğerlerde hışıltı ve ıslık sesi benzeri sesler duyulabilir. Nefesini yeterince alamama, göğüste tıkanıklık hissi şeklinde de ifade edilen bu durum, doktorun akciğer seslerinizi dinlemesi ile büyük ölçü de anlaşılır.
Zehirli Gazların Solunması: Banyo ve tuvalet gibi küçük hacimli mekanları temizlemek isterken kullanılan kimyasalların solunması sonucu gelişen nefes darlığıdır. Genellikle çamaşır suyu ve kireç çözücülerin karıştırılması sonucu ortaya çıkan kimyasal gazlar solunur. Yüksek miktarda maruz kalınırsa bulantı, kusma ve başka sistemik bulgular ortaya çıkabilir.
Soba zehirlenmesi yani karbonmonoksit zehirlenmeleri, nefes darlığına neden olan ve hayati fonksiyonları tehlikeye sokan bir durumdur.
Pulmuner Emboli: Ani başlangıçlı hayatı tehdit eden bir akciğer hastalığıdır. Çeşitli nedenlerden dolayı, akciğer damarlarına pıhtı atması ve damarı kısmi yada tam tıkaması sonucu gelişen bir nefes darlığı nedenidir. Göğüs ağrısı, bayılma, kan tükürme gibi şikayetler eşlik edebilir. Tanısı zor bir hastalıktır.
Yabancı Cisimin Hava Yollarına Kaçması: Genellikle küçük çocuklarda gelişen aniden nefes alamama ve buna eşlik eden öksürük veya stridor. Acil müdahale gerektiren bir durumdur.
Stridor büyük hava yollarının tıkanması sonucu ,daha çok nefes almakla ortaya çıkan, yüksek ve kaba bir ıslığa benzeyen sestir.
KALP KAYNAKLI ANİ NEFES DARLIĞI NEDENLERİ
Kalp Krizi: Daha çok göğüs ağrısının ön planda olduğu kalp krizinde, nefes darlığı da görülebilir. Kola, omuza yayılan sıkıştırıcı göğüs ağrısına nefes darlığı eşlik edebilir. Nadir olsa da ağrısız sadece nefes darlığı ile kendini gösterebilir.
Akciğer Ödemi: Her ne kadar isminde akciğer geçse de kalp kaynaklı akciğerde sıvı birikmesi sonucu gelişen oldukça ciddi bir nefes darlığı nedenidir. Asıl nedenin genellikle kalp yetmezliği olduğu bu durumda, yüksek tansiyon gibi tetikleyici faktörler olayı başlatabilir.
Çarpıntı: Kalp hızının çok yüksek olduğu bazı hastalar çarpıntılarını hissedemez, ancak nefes almada zorlandıklarını söylerler.
Ani Nefes Darlığı Yapan Diğer Nedenler
Psikolojik Nedenler: Kişinin psikolojik durumuna ve stresine bağlı gelişir ve altta herhangi bir organik neden bulunamaz. Panik atak ve anksiyete bozukluğunda nefes alamama,nefesin yetmemesi ve nefesin duracakmış gibi hissedilmesi görülebilir. Hem doktor muayenesi hem de oksijen saturasyonları yani kanın oksijen oranları normaldir. Kişinin hızlı nefes alıp vermesi sonucunda dudaklarda ve ellerde uyuşma şikayetleri de eşlik edebilir. Kişiler bazen çarpıntı hissedebilirler.
Diyafram Paralizi: Travma sonrası ani başlar ve diyaframı uyaran sinirin tahrip olması sonucu gelişir. Düz yatarken nefes darlığı artar.
SUBAKUT NEFES DARLIĞI
Aniden gelişmese de saatler ve günler içinde kendini gösteren nefes darlığıdır. Nedenler hem akciğere hem de kalbe bağlı gelişebilir.
Zatüre (Pnömoni): Nefes darlığına öksürük,balgam, ateş gibi şikayetler eşlik eder.
Kalp Damarlarında Daralma: Özellikle efor esnasında meydana gelen göğüste sıkıntı hissi, göğüs ağrısı, nefes daralması şikayetleri olur. Ağrı tipik olarak sol kola, omuza, sırta ve çeneye vurabilir. Dinlenince ağrı tamamen geçse de oldukça ciddi ve dikkate alınması gereken şikayetlerdir. Yıllar içinde de gelişebilen bu şikayet bazen daha hızlı şekilde kendini gösterir.
Kalp zarı arasında sıvı birikmesi: Perikardiyal efüzyon denen bu durumda da nefes darlığına neden olur.
KRONİK NEFES DARLIKLARI
Günler-yıllar içinde yavaş yavaş kendini gösteren bir durumdur. Nedenlerini sıralayalım;
Tıkayıcı Akciğer Hastalığı: Nam-ı diğer KOAH. Büyük çoğunluğu uzun süre sigaraiçen kişilerde olan bu hastalık, zamanla artarak devam eden ilerleyici bir nefes darlığı sebebidir. Ülkemizde de sık rastlanan bu durum daha çok orta ileri yaşlarda kendini gösterir.
Sigarayı bırakmak hastalığın ilerleyişini yavaşlatır.
İntersitisyel Akciğer Hastalıkları: Birçok akciğer hastalığı bu başlık altında toplanmıştır. Eforla meydana gelen nefes darlığının yanında kuru öksürük, kilo kaybı ve halsizlik görülür. Mesleki olarak zararlı tozlara,gazlara maruz kalma, sigara,bazı ilaçlar ve bazı romatizmal hastalıkların sonucunda gelişir.
Restriktif Akciğer Hastalıkları,nefes darlığına neden olurlar.
Akciğerde Sıvı Birikmesi: Plevral efüzyon adı verilen bu durumda bazen tek bazen de her iki akciğerde sıvı birikir. Kalp yetmezlikleri, zatüreler, bazı kanserler ve bazı romatizmal hastalıklar bu duruma neden olur. Genellikle akciğer filminde bu sıvı tespit edilir.
Kalp Yetersizliği: Genellikle daha öncesinde geçirilmiş bir kalp hastalığı zemininde gelişir. Sırt üstü yatmakla artan nefes darlıklarına bacaklarda şişlik de eşlik edebilir. Uyuduktan bir süre sonra nefes alamadıkları için uyanabilirler.Genellikle efor kapasitesi düşüktür yani kısa yürüyüşler nefes alamama ve tıkanıklığa neden olur.
Kansızlık: Diğer adıyla anemi. Özellikle kan değerlerinde ciddi düşüklük varsa eforla nefes darlığı ve çarpıntı hissedilir. Kansızlık arttıkça, nefes alamama şikayeti de artar. Normal sağlıklı bir kişide nefes darlığına neden olabilen bu durum, zaten nefes darlığı bulunan kişinin de şikayetlerini arttırır. Kişiler eforla nefeste tıkanıklık yaşadıklarını söylerler.
Zinde Olmamak: Sürekli istirahat halinde, sedanter yaşayan kişilerin efor kapasitesi düşer. Efor, bu kişilerde nefes darlığına neden olur.
Kalp damarlarının zamanla daralması da yıllar içinde ilerleyici nefes darlığı ve göğüs ağrısına neden olur. Bu nefes darlığı ve göğüs ağrısı hemen her zaman eforla ortaya çıkarken dinlenmekle geçer.
Nefes darlığı, nefes alamama ya da nefes daralması olarak ifade edilen bir hava açlığı durumudur. Tıpta dispne olarak bilinen bu durum, başta akciğer ve kalp hastalıkları olmak üzere birçok nedene bağlı gelişir.
Nefes darlığı bazen hafif seviyelerde uzun yıllar sürerken bazen de ani ve hayatı tehdit edici olabilmektedir.Nefes darlığı nedenlerini ortaya çıkış hızına göre akut, subakut ve kronik şeklinde ayırabiliriz.
ANİ BAŞLAYAN NEFES DARLIĞI NEDEN OLUR
Ani başlangıçlı(akut) nefes darlığı dakikalar içerisinde gelişen, kişide ciddi derecede kaygıya ve korkuya neden olan bir durumdur. Bazen hayatı tehdit edici durumlara bağlı gelişen bu durum, göz ardı edilemeyecek ve ertelenemeyecek kadar şiddetli olabilir.Nedenlerin büyük çoğunluğu kalp ve akciğer kaynaklıdır. Hep birlikte bu nedenlere bakalım.
Akciğer Kaynaklı Ani Nefes Darlığı Nedenleri
Pnömotoraks: Akciğerin bir kısmının sönmesi anlamına gelir. Ani başlayan keskin(bıçak saplar tarzı) göğüs ağrısı ve nefes darlığına neden olur. Nefes almaya çalıştıkça keskin batıcı bir ağrı nefesinizi keser.
Travma sonrası gelişebileceği gibi kendiliğinden(spontan) de meydana gelebilir. Kendiliğinden gelişenler genellikle uzun boylu, zayıf gençlerde ve uzun süre sigara içmiş bireylerde olur.
Astım ve hava yolları darlığı: Bazen kendiliğinden bazen de bir uyarana(soğuk,alerji,egzersiz,grip..) bağlı gelişen hava yollarında spazm ile sonuçlanan bir durumdur. Akciğerlerde hışıltı ve ıslık sesi benzeri sesler duyulabilir. Nefesini yeterince alamama, göğüste tıkanıklık hissi şeklinde de ifade edilen bu durum, doktorun akciğer seslerinizi dinlemesi ile büyük ölçü de anlaşılır.
ASTIMDA DARALMIŞ HAVA YOLLARI
Zehirli Gazların Solunması: Banyo ve tuvalet gibi küçük hacimli mekanları temizlemek isterken kullanılan kimyasalların solunması sonucu gelişen nefes darlığıdır. Genellikle çamaşır suyu ve kireç çözücülerin karıştırılması sonucu ortaya çıkan kimyasal gazlar solunur. Yüksek miktarda maruz kalınırsa bulantı, kusma ve başka sistemik bulgular ortaya çıkabilir.
Soba zehirlenmesi yani karbonmonoksit zehirlenmeleri, nefes darlığına neden olan ve hayati fonksiyonları tehlikeye sokan bir durumdur.
Pulmuner Emboli: Ani başlangıçlı hayatı tehdit eden bir akciğer hastalığıdır. Çeşitli nedenlerden dolayı, akciğer damarlarına pıhtı atması ve damarı kısmi yada tam tıkaması sonucu gelişen bir nefes darlığı nedenidir. Göğüs ağrısı, bayılma, kan tükürme gibi şikayetler eşlik edebilir. Tanısı zor bir hastalıktır.
Yabancı Cisimin Hava Yollarına Kaçması: Genellikle küçük çocuklarda gelişen aniden nefes alamama ve buna eşlik eden öksürük veya stridor. Acil müdahale gerektiren bir durumdur.
Stridor büyük hava yollarının tıkanması sonucu ,daha çok nefes almakla ortaya çıkan, yüksek ve kaba bir ıslığa benzeyen sestir.
KALP KAYNAKLI ANİ NEFES DARLIĞI NEDENLERİ
Kalp Krizi: Daha çok göğüs ağrısının ön planda olduğu kalp krizinde, nefes darlığı da görülebilir. Kola, omuza yayılan sıkıştırıcı göğüs ağrısına nefes darlığı eşlik edebilir. Nadir olsa da ağrısız sadece nefes darlığı ile kendini gösterebilir.
Akciğer Ödemi: Her ne kadar isminde akciğer geçse de kalp kaynaklı akciğerde sıvı birikmesi sonucu gelişen oldukça ciddi bir nefes darlığı nedenidir. Asıl nedenin genellikle kalp yetmezliği olduğu bu durumda, yüksek tansiyon gibi tetikleyici faktörler olayı başlatabilir.
Çarpıntı: Kalp hızının çok yüksek olduğu bazı hastalar çarpıntılarını hissedemez, ancak nefes almada zorlandıklarını söylerler.
ANİ NEFES DARLIĞI YAPAN DİĞER NEDENLER
Psikolojik Nedenler: Kişinin psikolojik durumuna ve stresine bağlı gelişir ve altta herhangi bir organik neden bulunamaz. Panik atak ve anksiyete bozukluğunda nefes alamama,nefesin yetmemesi ve nefesin duracakmış gibi hissedilmesi görülebilir. Hem doktor muayenesi hem de oksijen saturasyonları yani kanın oksijen oranları normaldir. Kişinin hızlı nefes alıp vermesi sonucunda dudaklarda ve ellerde uyuşma şikayetleri de eşlik edebilir. Kişiler bazen çarpıntı hissedebilirler.
Diyafram Paralizi: Travma sonrası ani başlar ve diyaframı uyaran sinirin tahrip olması sonucu gelişir. Düz yatarken nefes darlığı artar.
SUBAKUT NEFES DARLIĞI
Aniden gelişmese de saatler ve günler içinde kendini gösteren nefes darlığıdır. Nedenler hem akciğere hem de kalbe bağlı gelişebilir.
Zatüre (Pnömoni): Nefes darlığına öksürük,balgam, ateş gibi şikayetler eşlik eder.
Kalp Damarlarında Daralma: Özellikle efor esnasında meydana gelen göğüste sıkıntı hissi, göğüs ağrısı, nefes daralması şikayetleri olur. Ağrı tipik olarak sol kola, omuza, sırta ve çeneye vurabilir. Dinlenince ağrı tamamen geçse de oldukça ciddi ve dikkate alınması gereken şikayetlerdir. Yıllar içinde de gelişebilen bu şikayet bazen daha hızlı şekilde kendini gösterir.
Kalp zarı arasında sıvı birikmesi: Perikardiyal efüzyon denen bu durumda da nefes darlığına neden olur.
SİGARAYI BIRAKMAK HASTALIĞIN İLERLEYİŞİNİ YAVAŞLATIR.
İntersitisyel Akciğer Hastalıkları: Birçok akciğer hastalığı bu başlık altında toplanmıştır. Eforla meydana gelen nefes darlığının yanında kuru öksürük, kilo kaybı ve halsizlik görülür. Mesleki olarak zararlı tozlara,gazlara maruz kalma, sigara,bazı ilaçlar ve bazı romatizmal hastalıkların sonucunda gelişir.
Restriktif Akciğer Hastalıkları,nefes darlığına neden olurlar.
Akciğerde Sıvı Birikmesi: Plevral efüzyon adı verilen bu durumda bazen tek bazen de her iki akciğerde sıvı birikir. Kalp yetmezlikleri, zatüreler, bazı kanserler ve bazı romatizmal hastalıklar bu duruma neden olur. Genellikle akciğer filminde bu sıvı tespit edilir.
Kalp Yetersizliği: Genellikle daha öncesinde geçirilmiş bir kalp hastalığı zemininde gelişir. Sırt üstü yatmakla artan nefes darlıklarına bacaklarda şişlik de eşlik edebilir. Uyuduktan bir süre sonra nefes alamadıkları için uyanabilirler.Genellikle efor kapasitesi düşüktür yani kısa yürüyüşler nefes alamama ve tıkanıklığa neden olur.
Kansızlık: Diğer adıyla anemi. Özellikle kan değerlerinde ciddi düşüklük varsa eforla nefes darlığı ve çarpıntı hissedilir. Kansızlık arttıkça, nefes alamama şikayeti de artar. Normal sağlıklı bir kişide nefes darlığına neden olabilen bu durum, zaten nefes darlığı bulunan kişinin de şikayetlerini arttırır. Kişiler eforla nefeste tıkanıklık yaşadıklarını söylerler.
Zinde Olmamak: Sürekli istirahat halinde, sedanter yaşayan kişilerin efor kapasitesi düşer. Efor, bu kişilerde nefes darlığına neden olur..
Kalp damarlarının zamanla daralması da yıllar içinde ilerleyici nefes darlığı ve göğüs ağrısına neden olur. Bu nefes darlığı ve göğüs ağrısı hemen her zaman eforla ortaya çıkarken dinlenmekle geçer.
DİĞER NEFES DARLIĞI NEDENLERİ
Obozite: tek başına nefes darlığının sebebi olabilir.
Akciğer kanserleri
Verem (tüberkiloz)
Sarkoidoz
Guillain Barre Sendromu
Myastenia Gravis
Epiglottit
Travma sonrası kaburga kırıkları da nefes alamamaya neden olur.
BİLGİLENDİRME: ACRP Klinik’ten randevu alin.
Kaynak: saglikbilgi.net

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

PARKİNSON HASTALIĞI

İMPOTANS (İKTİDARSIZLIK)